دسته: جغرافیا سرب در حدود 6 تا 7 هزار سال پیش در مصر و بین النهرین كشف شده است این فلز در شمار قدیمی ترین فلزهایی است كه انسان آن را بكار برده است به این فلز در زبان انگلیسی Lead در عربی رصاص و در زبان پهلوی سرب گفته می شود در حدود 4000 سال پیش از میلاد مصری ها و سومری ها از سفید سرب برای آرایش استفاده می كردند در قرون وسطی از سرب به گستردگی در مصالح ساختمانی ا
قیمت فایل فقط 5,900 تومان
نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یك ابزار قوی در امر اكتشاف و استخراج
1-1 مقدمه
سرب در حدود 6 تا 7 هزار سال پیش در مصر و بین النهرین كشف شده است. این فلز در شمار قدیمی ترین فلزهایی است كه انسان آن را بكار برده است. به این فلز در زبان انگلیسی Lead در عربی رصاص و در زبان پهلوی سرب گفته می شود. در حدود 4000 سال پیش از میلاد مصری ها و سومری ها از سفید سرب برای آرایش استفاده می كردند. در قرون وسطی از سرب به گستردگی در مصالح ساختمانی استفاده می شده است. در ایران نیز سرب از اواخر هزاره سوم شناخته شده و چون ذوب كربنات های سرب آسان بوده است، معادن كربنات سرب زودتر مورد استفاده قرار گرفته اند.
در حال حاضر مهمترین كاربردهای آن در باطری ها، كابل ها و بلبرینگ ها می باشد. روی در سال 1746 بوسیله شیمیدان آلمانی بنام مارگراف كشف شده است. این فلز برای مدت 2000 سال بعنوان یكی از اجزاء آلیاژ برنج در اروپا و آسیا مصرف می شده است. در حدود 150 سال پیش از میلاد مسیح رومی ها از این فلز و آلیاژهای آن سكه تهیه می كردند. امروزه بیشترین كاربرد روی در صنعت گالوانیزه، تركیب آلیاژها و الكترونیك است. معمولا سرب و روی با یكدیگر و با فلزاتی چون مس، طلا و نقره همراه می باشند. همچنین كانسارهای سرب و روی با درصدهای متنوعی از این فلزات شناسایی شده اند. (4، ص 5)
2-1 ژئوشیمی و مینرالوژی سرب:
بطور كلی چهار ایزوتوپ پایدار سرب با اعداد جرمی 204،206،207 و 208 وجود دارند كه از بین آنها ایزوتوپ 208 با فراوانی 1/52% بیشترین ایزوتوپ سرب است. ایزوتوپ‌های 206،207 و 208 محصولات نهائی متلاشی شدن اورانیوم و توریم می باشند. سرب بطور كلی از لحاظ فراوانی در پوسته زمین در رتبه سی و چهارم قرار دارد، سرب دارای كلارك 3-10*6/1% می باشد، در حال حاضر بطور متوسط حداقل ضریب تجمع سرب برای تشكیل كانسارهای اقتصادی در حدود 2000 می باشد. كلارك سرب از سنگهای باریك به سمت سنگهای اسیدی افزایش می یابد، بطوریكه میزان كلارك در سنگهای اوترابازیك 5-10*1% در سنگهای بازیك 4-10*8% و در سنگهای با منشأ ماگمایی اسیدی 3-10*2% می باشد. (4)
كانی های اصلی سرب و درصد سرب در هر كدام به ترتیب زیر می باشد:
گالن با 6/86% سرب، جیمسونیت با 16/40% سرب، بولانگریت با 42/55% سرب، بورنیت با 6/42% سرب، سروسیت با 6/77% سرب و آنگلزیت با 3/68% سرب.
3-1 ژئوشیمی و مینرالوژی روی:
روی دارای 5 ایزوتوپ پایدار است كه اعداد جرمی آن 64، 66، 78، 80 می باشد كه در این میان بیشترین ایزوتوپ آن ایزوتوپ 64 با فراوانی 9/48% می باشد. روی از لحاظ فراوانی در رتبه بیست و سوم پوسته زمین قرار دارد. كلارك روی تا حدودی بیشتر از سرب می باشد، میزان كلارك روی 3-10*3/8 و ضریب تجمع آن برای تشكیل كانسارهای اقتصادی 500 می باشد. میزان كلارك روی از سنگهای ماگمائی با منشأ بازی به سمت سنگهای ماگمایی با منشأ اسیدی افزایش پیدا می كند. میزان كلارك در سنگهای اولترابازیك 3-10*3% در سنگهای بازی 3-10*3/1% و در سنگهای اسیدی 3-10*6% می باشد. میزان كلارك در سنگهای اسیدی خیلی نزدیك به میزان كلارك در پوسته است. كانی های اصلی روی و درصد روی هر یك به صورت زیر می باشد:
اسفالریت با 67% روی، ورتزیت با 63% روی، اسمیت زونیت با 52% روی، همی مورفیت با 7/53% روی. (4)
4-1 انواع كانسارهای سرب و روی:
بطور كلی انواع كانسارهای سرب و روی عبارتند از:
3-1) اسكارن
3-2) رگه ای
3-3) استراتاباند
3-4) دگرگونی
1-4-1 كانسارهای اسكارن:
چنانچه در دگرگونی مجاورتی موادی از توده نفوذی به سنگ میزبان افزوده شود، كانسارهای اسكارن پدید می آید. بطور معمول كانی های منطقه اسكارن متنوع و فراوانند. اسمیرنف این كانسارها را با توجه به مبانی مختلف به پنج گروه تقسیم كرده كه در این میان به رده بندی بر مبنای تركیب سنگ های دربرگیرنده توده نفوذی اهمیت بیشتری داده زیرا به اسكارن آهكی، اسكارن منیزیتی و اسكارن سیلیكاته اشاره می كند.
امروزه این كانسارها را كه از دیدگاه اقتصادی مورد توجه بسیاری از زمین شناسان قرار دارند بر مبنای نوع غالب و چیره و با ارزش موجود در آنها تقسیم بندی می كنند كه در حقیقت دنباله رده بندی این كانسارها بر پایه نوع سنگ در بر گیرنده توده نفوذی است.
اینودیك بورت كانسارهای اسكارن آهكی را به پنج گروه اسكارن های آهن، تنگستن، مس، سرب، روی و قلع تقسیم كرده است. نكته قابل توجه این است كه بر عكس كانی های موجود در اسكارن ها كه تركیبی پیچیده و متنوع دارند، كانه ها ، بطور معمول، سولفورها و اكسیدهایی با تركیب ساده هستند. از مهمترین سولفورهای موجود در اسكارن ها اسفالریت و گالن را میتوان نام برد. (4، ص 23)
كانسارهای اسكارن بیشتر به شكل ورقه، عدسی و یا رگه وجود دارند و دارای ضخامت چند ده متر و وسعت چندصد متر می باشند. در هر صورت مورفولوژی سولفیدهای سرب و روی بر روی تركیب اسكارن آهكی تأثیر گذاشته و آنها را بیشتر پیچیده می كند. ماده معدنی در این موارد بیشتر به شكل عدسی، ستونی و یا پاكتی شكل دیده می شود. شكل كانسار چندین صدمتر در طول و در امتداد گسترش پیدا می كند؛ همچنین ضخامت آن نیز 1 تا 10 متر و یا بیشتر می‌تواند وجود داشته باشد.
2-4-1 كانسارهای رگه ای:
این كانسارها حاصل كانه سازی سیال های كانه دار گرم است كه در زیر زمین جریان دارند. عناصر فلزی موجود در این سیال های گرمایی ممكن است خاستگاه ماگمایی داشته باشند و در چهره های گوناگون همراه آب به جای تجمع، حمل شود و یا اینكه در مسیر حركت آب قرار گیرند و ضمن همراه شدن تدریجی با آب سیال كانه داری را پدید آورند. كانی هایی كه خاستگاه گرمایی دارند ممكن است به دو صورت پدید آیند:
الف : تمركز به روش پر كردن كاواكها و فضاهای خالی درون سنگها كه خود به دو گروه همزاد و دیرزاد پخش می شود:
ب : تمركز به روش جانشینی؛
بنابراین شكل انباشته های گرمایی تابعی از شكل كاواك های سنگ میزبان و یا چگونگی جانشینی در آن است. از همین رو در این دسته از كانسارها انواع رگه ها ، عدسی ها، كانسارهای لایه ای، استوك ورك و اشكال پیچیده دیده می شود. با توجه به رده بندی لیندگرن كانسارهای گرمایی به پنج گروه تقسیم می شوند كه مهمترین آنها در ارتباط با سرب و روی عبارتند از:
1-2-4-1 كانسارهای هیپوترمال:
این كانسارها نشان دهنده دما و فشار زیاد هستند و درجه حرارت پیدایش آنها را از 300 تا 500 درجه سانتیگراد تعیین كرده اند. در این نوع كانسارها پدیده جانشینی آشكارا قابل تشخیص است و دارای بافت درشت دانه هستند. حجم آنها زیاد و شكل نامنظم دارند ولی بطور كلی به صورت رگه مانند و لایه ای هستند. در بیشتر موارد جای پیدایش آنها ستیغ چین ها و مناطق برشی است.
پارك و مك دیارمید (1975) معمول ترین كانه های این نوع كانسارها را اسفالریت، گالن، كالكوپیریت، فلوئوریت و باریتیت می دانند. برای آشنایی با كانسارهای شناخته شده هیپوترمال در دنیا به كانسار معروف سرب و روی و نقره بروكین هیل در منطقه جنوب استرالیا كه نمونه ای از كانسارهای گرمایی نوع هیپوترمال است میتوان اشاره نمود.
2-2-4-1 كانسارهای مزوترمال:
كانسارهای مزوترمال در شرایط دما (200 تا 300 درجه سانتیگراد) و فشار متوسط ایجاد می شوند. منطقه مزوترمال وجوه مشترك كانسارهای هیپوترمال و اپی ترمال است؛ از این رو كانسارهای مزوترمال حد واسط میان دو گروه یاد شده است. در این كانسارها پدیده جانشینی فراوان است.
سنگ میزبان در بیشتر موارد رسوبی است ولی می تواند سنگ های آذرین یا دگرگونی نیز باشد. مواد اصلی كانسارهای مزوترمال مس، سرب و روی ، نقره و طلا هستند. كانه‌ها شامل اسفالریت، گالن و بسیاری كانه های دیگر است. (4 ، ص 25)
3-2-4-1 كانسارهای زینوترمال:
اگر توده ماگمایی بتواند به بخش های كم ژرفا و به نسبت سطحی نفوذ كند سیال های كانه دار با دمای بالا به مناطق كم فشار راه می یابند كه این حالت از شرایط اصلی پیدایش این نوع كانسارها است. در چنین شرایطی، حرارت و فشار توده نفوذی با شتاب كاهش می یابد و كانه سازی در فاصله‌ای كوتاه و با پاراژنزی مبهم انجام می گیرد.
كانی هایی كه در دمای بالا متبلور می شوند نخست شكل می گیرند ولی از آنجا كه كاهش فشار و حرارت شتاب زده است كانی های وابسته به حرارت و فشار پایین نیز همزمان یا كمی بعد و به گونه ای در هم با كانی های حرارت بالا متبلور می شوند. كانسارهایی كه دارای چنین مخلوط ناجوری هستند به نام كانسارهای زینوترمال نامیده می شوند و پیشوند زینو (xeno) در اینجا به معنی عجیب یا غیر عادی است.
در بیشتر این نوع كانسارها مناطق كانی سازی همپوشی پیدا می كنند و حالت تلسكوپی در آنها مشاهده می شود كه این امر از صفات مشخص كانسارهای زینوترمال است. بیشتر این كانسارها با سنگهای آتش فشانی و توف های به نسبت جوان همراه اند. در این كانسارها بطور عمده پر شدن فضای خالی نسبت به جانشینی كانی ها برتری دارد. سنگ میزبان بطور معمول شكسته و خرد شده است و كانه ها بطور كلی دانه ریز هستند.
در جهان نمونه هایی از این كانسارها یافت می شود كه از آن جمله می توان ناحیه ایكونو ـ آكنوب در جنوب ژاپن را نام برد كه از آن فلزات طلا، نقره، مس، سرب و روی، قلع، تنگستن و بیسموت بهره برداری می شود. انباشتگی این ناحیه در سنگ های پالئوزوئیك تا سنوزوئیك جای دارند و كانی سازی در فاز پسین فاز تكاپوهای آتش فشانی انجام گرفته است. بررسی های ژئومتری در این كانسارها نشان داده است كه تغییرات درجه حرارت كانه سازی در این منطقه مرزی از 350 درجه تا 160 درجه سانتیگراد داشته است.
3-4-1 كانسارهای استراتاباند:
این كانسارها دارای زیر مجموعه بزرگی هستند كه بطور كلی آنها را میتوان در سه گروه دسته بندی كرد كه این گروهها عبارتند از:
تیپ دره می سی سی پی
لایه ای
مسیوسولفاید
1-3-4-1 تیپ دره می سی سی پی
این كانسارها در حقیقت منابع اصلی سرب و روی دنیا هستند. گسترش آنها بیشتر در اروپا، شمال آمریكا و شمال آفریقا است. نمونه هایی از این كانسارها در دیگر نقاط جهان از آن جمله شمال استرالیا نیز دیده شده است. كانسارهای یاد شده در اروپا در
منطقه آلپ به نام كانسارهای آلپی و در آمریكا در نواحی میانه دره رودخانه می سی سی پی معروف به كانسارهای نوع دره می سی سی پی هستند. این كانسارها بیشتر در رسوب های پالئوزوئیك و مزوزوئیك اختصاص دارند. نوع سنگ میزبان اكثر آنها سنگ های آهكی است.
استانتون (1972) به همین جهت این كانسارها را زیر عنوان همراهی سنگ آهك سرب و روی مورد بررسی قرار داده است. سنگ در برگیرنده كانه ها اكثراً آهك منیزیم دار و دولومیت است. در برخی مناطق كانسار حالت لایه مانند دارد؛ غالباً سولفیدها به صورت رگه ای پر كردن فضاهای خالی را ایجاد كرده و یا بصورت بافت برشی دیده می شوند.
كانی های مشخص این كانسارها عبارتند از: گالن، اسفالریت، باریت و فلوریت به این ترتیب این كانسارها نشانه جدا شدن مقادیر قابل ملاحظه ای از عناصر سرب ، روی، باریم و فلوئور از بخشی از پوسته زمین و تمركز آنها در بخش دیگر است. از مشخصات اسفالریت این كانسارها رنگ پریدگی و وجود مقدار جزئی آهن و منگنز در تركیب آن است. استانتون (1972) خاستگاه كانسارهای نوع دره می سی سی پی را به دو گروه تقسیم كرده است.
1- در ارتباط با مراحل رسوبگذاری:
الف ) نتیجه رسوبگذاری از آب دریا:
ب) نتیجه جدا شدن مستقیم از بخارها و گازهای حاصل از فعالیت های توده های نفوذی زیردریایی
ج) نتیجه رسوبگذاری مواد تخریبی
د)حركت مواد موجود در محلول های درون خلل و فرج سنگ ها و رسوبگذاری آنها در شرایط مناسب
هـ) تشكیل رگه ها و جانشینی كانی در مراحل دیاژنز سنگ؛
2- در ارتباط با سیال های وارد شده:
الف ) سیالات با خاستگاه آذرین
ب) سیالات با خاستگاه ژرف
از كانسارهای مهم نوع دره می سی سی پی می توان كانسار سرب و روی سیلیسیای بالایی در كشور لهستان، كانسارهای متعدد آمریكا و تعدادی از كانسارهای سرب و روی ایران از جمله كانسار سرب نخلك را نام برد. (4، ص 26، 27).
2-3-4-1 كانسارهای لایه ای شكل:
كانسارهای سرب و روی لایه ای شكل در مناطق زیر شناسایی شده اند. اتحادجماهیر شوروی، آسیای مركزی، در نواحی لهستان، بلغارستان، یوگسلاوی، استرالیا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، ایران، الجزیره، تونس، آمریكا و كانادا.
این كانسارها از سنگهای كربناته بسیار ضخیم تشكیل شده اند كه سن آنها پالئوزوئیك و به طور كمتر مزوزوئیك می باشد. ساختارها و تشكیلات این كربنات ها ده ها و صدها كیلومتر وسعت دارد و در پلاتفرم رسوبی و قدیمی اپی هر سینین واقع شده است كه روی تشكیلات ژئوسینكلینال را می پوشاند.
ماده معدنی در بیشتر مواقع شبیه صفحات هماهنگ و یك ساختار عدسی شكل می باشد كه در دو مرحله شكل گرفته است. بندرت ماده معدنی دارای ساختار رگه ای و یا لوله ای می باشد. ماده معدنی دارای وسعت قابل ملاحظه ای در جهت امتداد از چند صد متر تا چند كیلومتر می باشد، همچنین در جهت شیب نیز دارای طول 800 تا 1000 متر می‌باشد. ضخامت آن نیز دارای رنج متغیر و از 5 تا 200 متر و بطور میانگین 10 تا 20 متر می باشد.
ماده معدنی در ساختار خود دارای عناصر سرب و روی و یا فقط سرب یا روی به طور مجزا می باشد. كانی های اصلی نیز با اسفالریت، گالن و در بعضی مواقع پیریت مشخص می گردد. كانی های گانگ شامل: كلسیت، دولومیت و بندرت باریت می باشد. ماركاسیت، كالكوپیریت و بورنیت كانی های فرعی محسوب می گردند. همچنین كوارتز و فلوریت كانی های فرعی گانگ به حساب می آید.
در مورد پیدایش كانسارهای لایه ای سرب و روی تردید و اختلاف نظر وجود دارد تعدادی از دانشمندان معتقدند كه این كانسارها دارای منشأ اپی ژنتیك می باشد در حالیكه گروه دیگر معتقدند كه این كانسارها در رسوبات سن ژنتیك پیدایش و تكوین شده اند.
3-3-4-1 كانسارهای مسیوسولفاید:
كانسارهای مسیوسولفاید در نواحی زیر شناسایی شده اند: در اتحاد جماهیر شوروی در آسیای مركزی و در دیگر كشورها از قبیل اسپانیا، نروژ، سوئد، تركیه، كوبا، كانادا، ژاپن و استرالیا. معمولا ماده معدنی شامل صفحات هم شیب و عدسی ها و رگه ها و استوك ورك هائی هستند كه در كمر بالای این كانسارها دیده می شود كمر بالای كانسار معمولا دارای شیب زیادی می باشد، همچنین كمر پائین ماده معدنی دارای مورفولوژی پیچیده‌ای می باشد و شیب زیادی در جهت عمق دارا می باشد.
ماده معدنی نیز در داخل كانسارها بصورت رگه پراكنده در اثر دگرگونی هیدروترمال بوجود آمده است. صفحات كانسار دارای وسعت چندصدمتر در جهت امتداد و دارای طول 500 تا 600 متر و یا بیشتر در جهت شیب می باشند؛ ضخامت آن نیز در حدود 15 تا 20 متر و در بعضی از مكانها تا 50 متر می باشد.
در مورد تركیب ماده معدنی باید گفت كه این كانسار از عناصر مس – سرب – روی و یا سرب – روی و در بعضی موارد فقط سرب تشكیل شده است. در این كانسارها پیریت كانی عمده می باشد و در حدود 80 تا 90 درصد كانی های فلزی را شامل می شود.
كانی های اصلی همچنین شامل اسفالریت، گالن و در بعضی از موارد كالكوپیریت می باشد. كانی های گانگ نیز با كوارتز و باریت مشخص می گردند. همچنین كانی های فری دیگر نظیر پیروتیت، آرسنوپیریت، ماركاسیت، كلسیت، دولومیت، كلریت و سریزیت نیز در این كانسارها مشاهده می گردد. دگرگونی سنگهای دیواره در این كانسارها موجب بوجود آمدن گروه كانی های زیر شده است:
كوارتز – سریزیت – كلریت، كوارتز – سرزیت ، كوارتز – میكلروكلین ، كوارتز- كربنات و سنگهای كوارتزدار، تشكیل ماده معدنی و مینرالیزاسیون سنگ در مدت طولانی و طی 2 تا 3 مراحل شكل گرفته است كه به صورت زیر می باشد:
1- مرحله تشكیل كانی های آتشفشانی و رسوبی سن ژنتیك در دمای 100 تا 200 درجه سانتیگراد
2- مرحله تشكیل فاز اپی ژنتیك دگرگونی و هیدروترمال كه خود شامل چندین مرحله است كه به ترتیب زیر می باشد:
الف ) تشكیل كوارتز – پیریت در دمای 330 تا 360 درجه سانتیگراد
ب) تشكیل اسفالریت – گالن در دمای 280 تا 320 درجه سانتیگراد
پ ) تشكیل باریت – گالن در دمای 230 تا 280 درجه سانتیگراد
ت ) تشكیل كوارتز – كربنات در دمای 180 تا 260 درجه سانتیگراد
3- مرحله تشكیل فاز متامورفیك – هیدروترمال و یا مرحله نوسازی كه شامل كریستالیزاسیون ماده معدنی تحت تأثیر نفوذ پدیده های ماگما و هیدروترمال می باشد.
همچنین دو ساختار برای ماده معدنی در كانسارهای سرب و روی مسیوسولفاید تشخیص داده می شود كه بصورت زیر می باشد:
1- ساختار كالكوپیریت – گالن – اسفالریت – پیریت در تركیبات ولكانوژنیك یا آتشفشانی
2- ساختار گالن – اسفالریت – پیریت در تركیبات ولكانوژنیك – خاكی و ولكانوژنیك – كربناتها
4-4-1 كانسارهای دگرگونی:
كانسارهای دگرگونی سرب و روی در نواحی زیر شناسایی شده اند: در اتحاد جماهیر شوروی و همچنین در كشورهایی از قبیل سوئد، آمریكا ، كانادا ، هندوستان و استرالیا.
این كانسارها شامل شیست های دگرگونی پروتروزوئیك و پالئوزوئیك پائینی و همچنین سنگ آهكهای مرمریتیزه شده است كه سپرها و چین های قدیمی را تشكیل می دهند، این كانسارها شامل صفحات هم شیب هستند كه دارای وسعت چند صد متر تا چند كیلومتر در جهت امتداد و همچنین طول چند صد متر تا 1000 متر در جهت شیب می باشد. ضخامت آنها نیز متغیر و از 10 تا 100 متر می باشد.
آلتراسیون سنگهای دیواره در اثر دگرسانی باعث ایجاد كریستالیزاسیون مجدد در سنگهای دیواره شده و كانی های اپیدوت – آمفی بولیت ،بیوتیت – گارنت،گارنت – آمفی بولیت و گرانولیت را بوجود آورده است.
همچنین آلتراسیون در اثر هیدروترمال پدیده های تورمالینی شدن، دولومیتی شدن، سیلیسی شدن، سریزیتی شدن و آلبیتی شدن را در سنگهای دیواره موجب شده است. تشكیل این كانسارها شامل 2 یا 3 فاز مختلف می باشد كه به ترتیب عبارتنداز:
1) دگرسانی اولیه
2) متامورفوژنتیك
3) مرحله بازسازی
همچنین 2 ساختار مختلف در مرحله متامورفوژنتیك تشخیص داده می شوند كه به شرح زیر می باشد:
1) تشكیل پیروتیت – پیریت – اسفالریت – گالن در اثر دگرگونی سنگهای كربناته:
2) تشكیل گالن – اسفالریت – پیروتیت – پیریت در اثر دگرگونی بالای سنگهای سیلیكاته رسوبی
5-1 كانسار سرب و روی مهدی آباد:
این كانسارها در 115 كیلومتری جنوب شرقی یزد واقع است.
جاده معدن از 83 كیلومتری جاده یزد – كرمان در محل مسجد ابوالفضل منشعب می شود. پس از طی مسافت 11 كیلومتر جاده آسفالته و عبور از روستاهای بهادران و مهدی آباد و سپس 23 كیلومتر جاده خاكی از مهدی آباد به سمت شمال شرق به كانسار می رسیم. كانسار در این عرض جغرافیایی و طول جغرافیایی جای گرفته است.
1-5-1 زمین شناسی كانسار سرب و روی مهدی‌آباد
به طور كلی منطق توسط دو گسله بزرگ به سه بلوك بخش می شود. بلوك های شمال خاوری و جنوب باختری كه روند تقریبی شمالی جنوبی و شیبی حدود 30 درجه به طرف باختر دارند. بلوك میان یك ناودیس كه محور آن شمال جنوبی است و طبقه ها بطور تقریب افقی هستند. در ناحیه معدن یك گوسن (gossan) یافت می شود كه بالای آنرا سنگ های آهكی، شیلی و دولومیتی كرتاسه پوشانده و در آن ماسه و شیل و دولومیت های سیلیسی شده وجود دارد.
آهك ها، شیل ها، دولومیت های كرتاسه سنگ درون گیر مادة معدنی همی مورفیت (كالامین) هستند.
سوای پوشش رسوبی بستر، سنگهایی كه در رخنمون آشكار شده اند و همچنین آنهایی كه به وسیله حفاری در ناحیه مهدی آباد بریده شده اند همگان وابسته به اوایل كرتاسه هستند كه از پائین به بالا شامل سه سازند در نهشته های كواترنر هستند.
1-1-5-1 سازند سنگستان:
این سازند توالی یكنواخت و ضخیمی است از سكانس های چندمتری ماسه سنگ با چینه بندی متقاطع و جنوب دانه بندی شده با یك سیمان كربناته، سیلت استون به تورق شیل خاكستری سبز، سنگ آهك سیلیتی با چینه بندی متقاطع و سنگ آهك بیوكلاسیك ، به همراه اُالیت ها،گراول ، گرونوئید و غیره.
2-1-5-1 سازند تانت:
مرز میان سازند تانت،در برگیرنده بیشترین تمركزهای كانی با اهمیت اقتصادی و شیل زیرین و سیلت استون سازند سنگستان ناگهانی است و به طور عمده به وسیله یك لایه چندمتری از دولومیكریت بالامیناسیون سیلتی نازك مشخص شده است كه یك طبقه بطور كامل واضح را پدیده آورده است. روی آن به وسیله سه ردیف كربناته مقاومت سخت و بستر سازند تانت پوشیده شده است كه میتوان آن را به 3 واحد سنجش كرد.
واحد زیرین: 25 تا 30 متر بستر را در رخنمون در برگیرنده طبقه های سنگ آهك با لایه بندی ضخیم در ژرفا (درچاههای حفاری) سنگ آهك پاراریف بطور كامل دولومیتی شده با تبلور دوباره و نقطه گذاری شده توسط بلورهای میلی متری كربنات آهك.
واحد میانی: از 200 تا بیش از 320 متر ستبرا، شامل دولومیت متخلخل یا توده ای ثانویه
واحد بالایی: از حفر تا 100 متر بستر شامل طبقه های سنگ آهك توده ای در بعضی از جاها قسمتی دولومیتی شده.
3-1-5-1 سازند آب كوه:
این سازند در بالای سازند تانت با یك دگرشیبی مشخص شده است این سری های كربناته شامل شیل و مارن دولومیتی، برش دولومیتی، سنگ آهك چرت دار و سنگ آهك سیاه است و كمپلكس پیچیده است كه جایی به جای دیگر فرق می كند.
4-1-5-1 نهشته های كواترنر:
آبرفت های كواترنر در برگیرنده سنگریزه ها و طبقه های چندمتری از كربنات های با سیمان شدگی ضعیف به همراه ماتریكس رسی – ماسه ای، پوشش ضخیمی را بر روی قسمت مركزی ناحیه مهدی آباد پدید آورد كه بیشتر كانسار مهدی آباد بطور تقریب 150 متر از محدودة آبكده را می پوشاند. تمامی ساختمان ناحیة مهدی آباد یك سین فرم (synform) پهن با محور شمال – جنوب است كه بطور تقریب با درة آبكوه منطبق است.
كانه سرب و روی مهدی آباد به طور عمده در دولومیت سازند تانت و با گسترش محدودتر در پایه سازند آب كوه یافت شده است.
با آنكه كانسار در ژرفای جای گرفته ولی بطور كلی اكسیده شده است. دو نوع ماده معدنی وجود دارد.
1- بخش سولفوری كه در ژرفای 300 متری و در بلوك میانی
2- بخش اكسیدی در بلوك خاوری باختری كه در كنار تپه های سیاهرنگ و گسل مربوط جای دارد كانی اصلی این بخش همی مورفیت است بیشتر او عیار این كانسار به شدت تغییر می كند.
1-2 كلیاتی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS):
جهان علم با سرعتی شگرف در حال توسعه است و این روند رو به رشد در كلیه علوم مشهود است. تكنولوژی جدید هر روز به دامنة فعالیتها و كاربرد دانش نقشه برداری افزوده و قلمرو آن را حتی به علوم پزشكی نیز كشانده است.
در علوم كاربردی و فعالیت های مختلف عمرانی روی زمین، پی جویی مواد معدنی و تعیین موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی، امری ضروری است و اطلاعات دقیق در مورد موقعیت كمی و كیفی محیط ركن اصلی برنامه ریزی های اصلی می باشد.
همگام با سایر علوم، دانشمندان علوم زمین از زمین شناسان، جغرافیدانان، خاك شناسان بوم شناسان، متخصصان كاربردی زمین با استفاده از امكانات بوجود آمده از رشد سیستم اطلاعات جغرافیایی، به شناسایی و تهیه نقشه های دقیق از سطح زمین پرداختند. و نقشه‌های عرضی حاصله، منبع اطلاعات مفیدی برای بهره برداری از منابع طبیعی و مدیریت آن شدند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی در بخش معدن علمی نوپا است و فعالیتهای اندكی در این زمینه شده است. اما با گذشت زمان شاهد این هستیم كه این علم در زمینه های مختلف معدن از جمله اكتشاف و استخراج و مدیریت و بهره برداری بكار برده می شود.
البته باید توجه داشت كه GIS با سنجش از دور بلكی متفاوت است و ما سعی بر این داریم تا هركدام را به طور مفصل توضیح داده و كاربرد آن را در صنایع معدن بیان كنیم.
2-2 سیستم اطلاعات جغرافیایی :(GIS)
Geographic Information system
بدیهی است كه میتوان برای اینكه درك آسان و دستیابی سریعی به اطلاعات جغرافیایی داشت، آنها را به صورت نقشه درآورد و این نمایش گرافیكی بسیار گویا و در جهان ثانیه ها، بسیار كاربردی تر می باشد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی امكان دسترسی، به بهره برداری مناسب از كلیه اطلاعات جغرافیایی را فراهم می سازد تا با تبدیل اطلاعات جغرافیایی به صورت رقمی و ذخیره آن در كامپیوتر، امكان هر گونه فعالیت بازنگری اطلاعات و وارد نمودن اطلاعات، تغییر مقیاس و عمومیت بخشیدن به نقشه و تغییر در بخشی از اطلاعات را میسر می سازد.
این سیستم ها نتیجه ارتباط پیشرفت های موازی در بسیاری از روشهای داده پردازی مكان نظیر كارتوگرافی، طراحی و گرافیك كامپیوتری، نقشه برداری و فتوگرامتری، تكنولوژی سنجش از دور، درون یابی از داده های نقطه ای و تحلیل فضایی با استفاده از داده های شبكه ای هستند داده های جغرافیایی اشیای دنیای حقیقی را از نظر موقعیت، خواص درونی و روابط مكانی آنها با یكدیگر، توصیف می كنند.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی با سیستم های گرافیك كامپیوتری فرق دارند زیرا مورد دوم بیشتر به نمایش و دستكاری مورد قابل مشاهده مربوط است و به خواص غیرگرافیك و لازم برای تجزیه و تحلیل داده ها توجهی ندارد.
یك بستة نرم افزاری گرافیكی به تنهایی از اجرای وظایف مورد نظر GIS عاجز است.
البته این سیستم ها نقاط مشتركی با سیسم های طراحی كامپیوتری (CAD) دارند. هر دو سیستم باید قادر به ایجاد ارتباط بین موضوعات و یك چارچوب مرجع باشند، هر دو باید بتوانند خواص غیرگرافیكی را قبول كنند و روابط عوارض سطح زمین را تشریح كنند و تفاوت های اساسی بین آنها بیشتر از نظر میزان و نوع داده های ورودی سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و ماهیت تخصصی روشهای تجزیه و تحلیل به كار رفته در این سیستم‌ها می باشد.
به طور كلی مبحث GIS شامل چند قسمت می گردد كه شامل اطلاعات پایه، سطوح و لایه های اطلاعات، دریافت و مدیریت اطلاعات، كاربردی ها، عناصر اصلی و روش های كاربردی سیستم هستند. نقشه بستر هندسی و پایه اطلاعات جغرافیایی می باشد و تلفیق كلیه اطلاعات كمی و كیفی در یك سیستم واحد، امكان مراجع سریع و طبقه بندی اطلاعات را فراهم می كند.
هر نوع اطلاعات جغرافیایی در یك لایه ذخیره شده و می توان در GIS چند لایه را تركیب نموده و محاسبات عددی روی آنها انجام داد.
دریافت اطلاعات نیز شامل گسترده ای از شیوه های سنتی گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات تا استفاده از عكس های هوایی و ماهواره ای و سنجش از دور می گردد.(5)
3-2 اهداف سیستم اطلاعاتی:
هر سیستم اطلاعاتی بستگی به كاربرد آن دارای اهداف خاص است اما به طور كلی میتوان یكسری اهداف مشتركی را برای كلیه این سیستم ها تصور نمود.
یك سیسم اطلاعاتی فرآیندی قراردادی به منظور گردآوری، ذخیره سازی، تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به یك امر خاص و داده های مرتبط با آن می باشد.
چهار هدف كلی برای GIS میتوان ذكر كرد:
1- توانایی كاربرد GIS در رشته های گوناگون علم و تكنولوژی
2- قدرت تفكیكی كه دقت آنالیز گرافیكی و نتایج خروجی را به نمایش می گذارد.
3- بانك اطلاعات (پایه)
4- سهلوت بهره برداری و تجزیه و تحلیل با صرف وقت اندك
از هدف های GIS در زمینه معدنی و به خصوص اكتشاف معدن می توان به این مورد اشاره كرد.
1- تركیب نقشه های ژئوشیمیایی و ژئوفیزیك و زمین شناسی
2- تركیب نقشه های مغناطیسی سنجشی و زمین شناسی
3- تركیب نقشه های زمین شناسی و ارتفاعی و نقشه های هم شیب
قبل از اینكه GIS در زمینه اكتشاف معدن به كار برده شود ما مشاهده تركیب دستی نقشه‌ها بوده ایم كه زمین شناسان و مهندسان اكتشاف را در امر اكتشاف یاری می رساند.
اما بعد از ورود علم GIS، بعد از رقومی كردن نقشه و ورود به كامپیوتر می توان با نرم افزارهای GIS آنها را با هم تلفیق كرد و اطلاعات خوبی را برای مدیریت و اكتشاف بدست آورد.(5)
4-2 عناصر و اجزای :GIS
این گونه سیستم ها دارای سه قسمت مهم می باشند 1- سخت افزار 2- نرم افزار 3- یك بافت سازمانی مناسب شامل پرسنل ارجای سیستم و سازماندهی تشكیلاتی آنها.
برای موقعیت GIS اهمیت عامل سوم فوق العاده بیش از دو عامل دیگر می باشد، چرا كه كنترل عملیات GIS در دست عامل سوم می باشد.
به هر ترتیب باید گفت كه حتی یك نرم افزار قوی GIS نمی تواند بدون حمایت و پشتیبانی عامل سوم با كارایی كامل اجرا شود و در واقع هر چه نرم افزار GIS قویتر و پیچیده تر باشد نیاز به پرسنل متخصص و آزموده و سازمانی كارآمد بیشتر می گردد.
امروزه كلیه اجزای سخت افزاری لازم برای GIS ، شامل پردازشگر مركزی، رقومی كننده‌ها رسام، دیسكت ها، CD های اطلاعاتی، نمایشگر، مودم و …. در یك دستگاه كامپیوتر نیمه پیشرفته خلاصه شده است.(5)
اجزای اصلی نرم افزار یك GIS
1- ورودی داده ها و كنترل صحت آنها
2- ذخیره داده ها و مدیریت پایگاه اطلاعات
3- خروجی داده هها و ارائه آنها
4- تغییر داده ها
5- ارتباط متقابل با كاربر
5-2 قابلیت های تحلیلی یك سیستم اطلاعات جغرافیایی:
هدف پروژه تعیین كننده میزان توسعه و پیشرفت تكنیك های تحلیلی در GIS می باشد و در كلیه مراحل ذخیره، تجزیه و تحلیل و نحوه نمایش داده ها قابلیت تحلیل سیستم در پاسخگویی به نیازها مشخص می گردد.
این قابلیت ها به طور كلی شامل موارد زیراند.
1- جستجو: به معنای یافتن روش مناسب و قابل اطمینان برای حل یك مسئله خاص برای مثال یافتن مسیر بهینه برای خطوط انتقال گاز و یا بهترین مسیر برای خاك برداری و زدن جادة معدن.
2- تغییر مقیاس: توانایی تغییر مقیاس در نقشه های خروجی GIS
3- میزان قدرت تفكیك: توانایی خلاصه نمودن اطلاعات چند مجموعه در یك مجموعه ضمن حفظ رعایت دقت های استاندارد
4- محاسبه و اندازه گیری: توانایی محاسبه هر شكل (سطح)، و مسیر (فاصله) با هر واحد دلخواه
5- آمارگیری: توانایی انجام تحلیل های آماری در هر مرحله از جستجو و تحقیقات
6- تهیه نقشه های تركیبی: توانایی تركیب داده ها و اطلاعات از دو یا چند نقشه وتهیه نقشه های تركیبی
7- شبیه سازی و مدل سازی: توانایی توسعه شرایط و داده ها و نتایجی كه در داخل یك مجموعه قرار دارند به این ترتیب كه با استفاده از روابط ریاضی، تناسب واقعی را شبیه سازی می‌كرده و هر گونه تغییرات بوجود آمده در طی زمان را منعكس می نماید.
در بحث اكتشاف از همه قابلیت های GIS می توان بهره برداری كرد.
چند توانایی از اهمیت بیشتری برخوردارند مثلا تهیه نقشه های تركیبی كه یكی از پركاربردترین كارها در امر اكتشاف است. مثلا تركیب نقشه مغناطیس سنجشی یا زمین شناسی و یاگران سنجشی یا زمین شناسی و توپوگرافی و یا تركیب نقشه های هم شیب و ارتفاعی برای ارزیابی ذخیره و یا برآورد فاصله معدن تا جاده اصلی و خیلی كارهای معدنی می توان از GIS كمك گرفت. (5)
6-2 كاربردهای :(GIS)
در ارتباط با كاربرد GIS بحث های زیادی تا كنون صورت گرفته است اما مهم زمینه‌های عملی و تحقیق عینی استفاده از GIS می باشد.
با كمی تفكر شاید بتوان با توجه به موارد لازم برای یك سیستم اطلاعات جغرافیایی و همچنین قابلیتهای متعدد آن، كاربردهای فراوانی در محیط زیست اطراف خود برای GIS یافت اما در برخورد با موانع، مشكلات و كمبود داده ها و یا عدم امكان جمع آوری داده ها ، بسیاری از این كاربردها ناممكن شده و باید منتظر گذر زمان و پیشرفت علم و تكنولوژی بمانیم. مخصوصاً در زمینه اكتشاف معدن به دلیل محدودیت تصاویر و همچنین كم بودن عمق نفوذ امواج الكترومغناطیس نمی‌توان نتایج قابل اطمینان و خیلی دقیق گرفت اما با گذشت زمان ممكن است این امر حاصل شود.
در زیر به بخشهایی از كاربرد GIS اشاره خواهیم كرد.
1-6-2 استفاده از GIS در برنامه ریزی شهری:
شهرها باید محیطی مطمئن و جذاب برای ساكنان و دارای حداقل مشكلات و هزینه ها و اتلاف وقت و حداكثر بهره وری از اراضی و محیط زیست طبیعی باشند.
مكان یابی موارد مختلف، مسیریابی بهینه، و در نظر گرفتن قابلیت های رشد و توسعه شهرها همگی نیازمند یك بانك اطلاعات شهری كامل و دقیق با امكان تلفیق و تجزیه و تحلیل و محاسباتی بر روی داده های آن می باشند كه این امر جز با GIS امكان پذیر نیست. همچنین در تشخیص ساختمانها و كاربری ها، برآورد جمعیت ساكن در كل یا بخش از شهر و در مطالعه حمل و نقل شهری و ترافیك، عكسهای هوایی و ماهواره ای به كمك GIS آمده و پاسخگوی نیازهای بشری شده اند.
GIS 2-6-2 در مدل سازی مانورهای نظامی:
با بكارگیری تكنولوژی شبیه سازی توزیعی و تهیه محیطهای مصنوعی رزم، می توان امكان فعل و انفعالات هم زمان را در موقعیت های گوناگون جغرافیایی فراهم آورد و استراتژی جنگ را طراحی نمود و سلاحهای جدید را نیز مورد آزمایش قرار داد و پیشنهاداتی در جهت تولید سلاحهای بهینه ارائه داد.
GIS 2-6-3 در برخورد با سوانح طبیعی مانند زلزله:
هر مسئله ای كه زلزله پیامد آن باشد ارتباط پیوسته ای با اطلاعات جغرافیایی و چگونگی گسترش منابع كنترل مواد خطرناك، ارزیابی خسارت برخورد با وضعیت اضطراری، تهیه گزارشات محلی از جمله كاربردهای GIS است.
4- 6-2 تكنولوژی GIS به همراه گیرنده های[1](GPS) در شرایط اضطراری نشت نفت در آب دریا:
در حادثه سال 1989 در آلاسكا، كه با تشكیل گروههای واكنش سریع، لكه های نفتی ارزیابی، پیشگیری و پاك سازی شدند. از جمله اقداماتی كه در این پروژه انجام شد میتوان تهیه نقشه های رتبه بندی حساسیت محیطی (در برابر نشت نفت)، منابع حیات وحش، نواحی مقابله با لكه های نفتی، پیش بینی سیر حركت نفت، بروز نمودن نقشه مختصات لكه های نفتی در هر دو ساعت و … را نام برد.
GIS 2-6-5 در بررسی و ارزیابی فرسایش خاك :
امروزه مدل های متعددی برای این ارزیابی وجود دارد كه تقریباً در تمام آنها چندین لایه اطلاعاتی پس از یك سری محاسبات عددی درونی، بعضاً از طریق روابط ریاضی خاص تلفیق شده و نقشه میزان فرسایش پذیری هر محدوده در منطقه تهیه می گردد. GIS می تواند در كلیه مراحل از تهیه و رقومی نمودن نقشه های پایه از قبیل نقشه توپوگرافی، نقشه شیب، نقشه كاربری اراضی، نقشه لیتولوژی و پوشش گیاهی تا محاسبات وزن لازم و در نهایت نقشه پهنه بندی فرسایش به راحتی عمل كند.
6-6-2 در علوم مهندسی عمران:
به كاربری GIS برای طراحی مسیر راه و كانالها و برآورد قیمت ساخت آنها. (5)
7-2 GIS در اكتشاف معدن:
البته این بخش در هیچ كتاب فارسی وجود ندارد و اینجانب از روی مطالعات و بررسی كتابهای مختلف، كاربرد GIS را در اكتشاف بیان می كنم. قبل از شروع باید این نكته را متذكر شوم كه سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS یا سنجش از دور (RS)[2] تفاوت دارد. و نباید آن دو را با هم اشتباه كرد. اصولاً دو مبحث GIS و RS هر دو در كار اكتشاف و استخراج كاربرد دارند و مكمل همدیگر می باشند.
چون در بخش RS در مورد كاربرد آن در اكتشاف و حتی یك كار عملی در مورد معدن مهدی آباد ارائه شده در این بخش از توضیح RS و عملكرد آن در اكتشاف خودداری می كنم و تنها موارد كاربرد GIS را در اكتشاف بیان می كنم.
همان طور كه می دانید GIS مجموعه عملیات و كنترل و ذخیره اطلاعات می باشد احتیاج به یك ورودی اطلاعات دارد . كه این اطلاعات می تواند نقشه های رقومی شده و یا اطلاعات ماهواره ها و RS باشد.
مواردكاربرد GIS در اكتشاف:
1- تعیین مكان و محدودة پی جویی
2- تعیین مكان و محدودة اكتشاف نیمه تفضیلی
3- تعیین محدودة حفاری های اكتشافی
4- تعیین مكان و محدودة اكتشاف تفضیلی
5- تعیین محل تأسیسات و ماشین آلات معدنی
1-7-2- تعیین مكان و محدودة پی جویی:
منظور از تعیین مكان و محدودة پی جویی آن منطقه از زمینی كه احتمال بالا بودن پتانسیل معدنی نسبت به سایر مناطق وجود دارد.
البته این كار را می توان با استفاده از نقشه های زمین شناسی و نقشه راه و عكس هوایی هم انجام داد. اما با پیشرفت علم و به وجود آمدن علم GIS و تصاویر ماهواره ای این كار با سهولت و دقت فوق العاده بالایی انجام می شود (البته دقت به عوامل زیادی از جمله قدرت تفكیك تصاویر ماهواره ای مربوط می شود)
پس ما به جای استفاده از چندین نقشه می توانیم با استفاده از تصاویر ماهواره ای یك منطقه محدودة عملیات را مشخص كرد و حتی حدس بزنیم كه كجاها دارای پتانسیل بالاتری است كه در مراحل بعد توضیح كامل تری خواهم داد.
2-7-2 تعیین مكان و محدودة اكتشاف نیمه تفضیلی:
پس از تعیین منطقة كلی، حال به دنبال كوچك كردن منطقه و بعد بدست آوردن اطلاعات دقیق تری هستیم تا بتوانیم مكان های احتمالی حفاری ها و یا كارهای ژئوفیزیكی و غیره را پیدا كنیم. فرض كنیم ما به دنبال سرب و روی هستیم می دانیم كه سرب و روی دارای چگالی نسبتاً بالایی هست پس ما می توانیم از یك نقشه گرانی سنجی استفاده كنیم در مرحله بعد می توان تیپ و نوع و ژنز سرب و روی های منطقه را بررسی كرد مثلا سرب و روی در آهك های كرتاسه، پس اگر یك نقشة زمین شناسی داشته باشیم می توانیم اطلاعات خوبی را در مرحلة اكتشاف نیمه تفضیلی بدست آوریم.
البته چون این كار خود می تواند در قالب یك پروژه كارشناسی بگنجد اینجانب فقط به توضیح مختصری اكتفا می كنم. برای این كار ما احتیاج به یك نقشه گرانی سنجی، یك نقشه زمین شناسی و یك نرم افزار GIS مثلا Arc viwe یا lilwis و یك كارشناس خبره آشنا به نقشه گرانی سنجی در زمین شناسی داریم.
ابتدا نقشه زمین شناسی را رقومی كرده و در نرم افزارarc viwe یا Import ilwis می كنیم (البته این كار را میتوانیم به صورت دقیق تر با نرم افزار ilwis انجام بدهیم)
در مرحله بعد باید نقشه گرانی سنجی را رقومی كرده و در نرم افزار Arc viwe یا ilwis import می كنیم بعد باید منطقه ای را كه احتمال وجود سرب و روی آن بیشتر است یعنی گرانی بیشتری را نشان می دهد را توسط پلی گون جدا كرده و روی نقشه مشخص كنیم.
البته قبل از اینكه دو نقشه را وارد نرم افزار Arc viwe یا ilwis كنیم باید نقشه هم مقیاس و منطبق بر هم شوند تا بتوان عملیات را اجرایی كرد.
پروژه هم مقیاس و منطبق كردن نقشه ها را در بخش 8 می توانید مطالعه كرد.
حال می توان دو نقشه را روی هم انداخت و مشاهده كرد كدام مناطق دارای آهك كرتاسه و همچنین چگالی زیادتری نسبت به مناطق دیگر دارد.
در اینجا می توان دو كار را انجام داد یكی اینكه با پلی گون بندی مناطقی را كه روی هم افتاده جدا كنیم و یك نقشه جدید بسازیم یك شبكه اكتشاف برای حفاری، كار ژئوفییكی نمونه برداری، ژئوشیمیایی روی نقشه جدید ترسیم كرد و بعد پیرینت بگیریم و یا اینكه روی همان نقشه قبلی این كار را انجام دهیم و یك نقشه با مقیاس و تعیین دقیق محلی حفاری بدست آوریم و بعد از آن پیرینت بگیریم.
3-7-2 تعیین مكان و محدودة حفاری های اكتشافی:
بعد از اكتشاف نیمه تفضیلی و بدست آوردن پلی گون مورد مطالعه می توان با نقاط حفاری را به صورت دقیق روی پلی گونها با دقت بالا مشخص كرد و برای این كار میتوان از گزینه point استفاده كرد.
4-7-2 تعیین مكان و محدوده اكتشاف تفضیلی:
بعد از بدست آوردن اطلاعات از حفاری اكتشافی و مطالعه دقیق تر می توان شبكه اكتشاف را كوچكتر و محل دقیق تر مكانهای حفاری را تعیین كرده و بعد منطقه اكتشاف تفضیلی را تعیین كرد. همانطور كه برای تعیین مكان حفاری اكتشافی و زدن گمانه می توان از تصاویر ماهواره ای استفاده كرد می توان برای تعیین چاه و چاهك و باقی مكانهای نمونه برداری در آبراهه ها برای كارهای ژئوشیمیایی نیز از این تصاویر استفاده كرد.
5-7-2 تعیین محل تأسیسات و ماشین آلات معدنی:
فرض كنید می خواهیم یك كارخانة كانه آرایی در كنار یك معدن تأسیس كنید اولین نكته باید كوتاهترین مسیر برای انتقال كانسنگ، مساحت كارخانه و تعیین محل دقیق كارخانه و از همه مهمتر قرارگیری كارخانه در جایی كه حداقل در سطح آن كانی سازی وجود نداشته باشد چون اگر كانی سازی در سطح باشد، به دلیل وجود كارخانه نمی توان آنرا استخراج نمود و عملا از دست می رود.
اما حتی اگر در زیر زمین و در اعماق بیشتر وجود داشته باشد می توان اب حفر تونل و عملیات نگهداری آن را استخراج كرد.
8-2 كاربرد GIS در مهندسی معدن: (1)
امروزه با پیشرفت علوم مختلف شاهد آمیخته شدن بعضی از علوم با هم هستیم، به بیان دیگر استفاده از توانایی های یك علم در علم دیگر.
یكی از علومی كه علی رغم توانایی های آن در مهندسی معدن ناشناخته مانده است، GIS می باشد. یكی از كارهایی كه برای اكتشاف انجام می شود حفاری، مدیریت چاههای حفاری تعیین مكان دقیق و آزیموت چال غیرعمودی است، در نتیجه ما احتیاج به طراحی یك شبكه اكتشاف داریم، پس بعد از كارهای مقدماتی و محاسبات شبكه (در اینجا از ذكر طراحی شبكه صرفنظر می كنیم) و به دست آوردن ابعاد آن باید یك شبكه اكتشاف منظم طراحی كرد قبلا این كار به صورت دستی و یا با نرم افزارهای اتوكد یا سورفر انجام می شد اما نرم افزار Ilwis قابلیت های بیشتری دارد كه از سایر نرم افزارها متمایزش می كند به عنوان مثال شما می توانید شبكه را به راحتی طراحی كنید و بعد روی نقشه خود بیندازیدو از همه مهمتری اینكه می توان مختصات نقاط را روی نقشه بلافاصله هم به صورت Lat lon یا UTM مشاهده كرد و دیگر احتیاجی به نقشه زمین شناسی و یا مختصات محلی غیره نداریم.
از جمله كارهای مدیریتی بدست آوردن چگالی شبكه اكتشاف است كه از تقسیم مساحت محدوده به تعداد چال ها بدست می آوریم.
در نرم افزار Ilwis به راحتی می توان مساحت محدوده را بدست آورد و بر تعداد چال ها تقسیم كرد.
جهت دریافت فایل نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یك ابزار قوی در امر اكتشاف و استخراج لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 5,900 تومان
برچسب ها : نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یك ابزار قوی در امر اكتشاف و استخراج , تصاویر ماهواره‌ای , استراتاباند , كانسارها , اكتشاف و استخراج , دانلود نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یك ابزار قوی در امر اكتشاف و استخراج , جغرافیا , نقش تصاویر ماهواره‌ای , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه